دانستنی‌هایی درباره چاقی مفرط

1398-12-06

0 43 زمان تقریبی مطالعه 5 دقیقه

چاقی مفرط یا اضافه وزن زیاد می‌تواند زمینه‌ساز بروز انواع بیماری‌ها شده و سلامت افراد را به خطر بیندازد. در حقیقت، چاقی مفرط احتمال بروز بیماری‌های مختلف را افزایش داده و باعث سرعت بخشیدن به بیماری‌ها می‌شود. متاسفانه به علت تغذیه ناسالم و کم تحرکی که با ظهور مدرنیته و تغییر سبک زندگی انسان‌ها ایجاد شده، نرخ افراد مبتلا به چاقی مفرط در حال افزایش است. طبق آمارهای ارائه شده توسط سازمان بهداشت، 60 درصد مردم ایران چاق بوده و علاوه بر آن، 23 درصد ایرانیان به چاقی مفرط مبتلا هستند.

برای تشخیص چاقی و یا چاقی مفرط، چندین روش ارائه شده که عموما از روشی که سازمان بهداشت جهانی WHO (World Health Organization) به نام BMI (شاخص توده بدنی) معرفی کرده است، استفاده می‌شود. شاخص توده بدنی (Body mass index) و یا شاخص حجم بدن، در حقیقت فرمولی است که با توجه به وزن و قد، معیار مناسبی برای فهم وضعیت بدن از لحاظ چاقی و یا لاغری را ارائه می‌دهد. این فرمول که عموما برای افراد بالای 20 سال سن استفاده می‌شود، به شرح زیر است:

پس از محاسبه‌ی BMI، اگر:

شاخص کمتر از 18.5 باشد: لاغری مفرط

شاخص بین 18.5 تا 24.9 باشد: وزن نرمال

شاخص بین 25 تا 29.9 باشد: اضافه وزن

شاخص بیش از 30 باشد: چاقی مفرط

علاه بر روش BMI، روش‌های دیگری همچون درصد چربی بدن، دور شکم و … نیز برای تشخیص چاقی یا لاغری استفاده می‌شود.

فهرست محتوایی مقاله

دلایل چاقی مفرط

هنگامیکه صحبت از چاقی به میان می‌آید، برداشت اولیه دیگران این است که فرد کنترلی بر روی خورد و خوراک خود نداشته و یا بعبارتی، چاقی بخاطر اراده‌ی ضعیف افراد است. اگرچه بالا رفتن وزن نتیجه‌ی مستقیم سبک زندگی و نوع غذا خوردن افراد است، اما باید به این نکته نیز توجه داشت که تمایل به غذا خوردن ممکن است به دلایل متعددی ایجاد شود. اگر فرد رژیم غذایی مناسبی داشته باشد و به اندازه کافی فعالیت نیز نموده و در عین حال، چاق باشد، احتمالا چاقی این فرد به علت عوامل دیگری است. طبق پژوهش‌های انجام شده، عوامل بیولوژیکی همچون ژنتیک و سطح تولید هورمون‌های بدن، از عمده عوامل تمایل افراد به پرخوری و ایجاد اضافه وزن است.

اثر ژنتیک در چاقی

یکی از ویژگی‌های ارثی که از والدین به فرزندان منتقل می‌شود، ژن‌های چاقی است. پژوهش‌ها نشان داده‌اند که احتمال ابتلا به چاقی در فرزندانی که والدین چاقی دارند، بیشر است. این فرزندان در حقیقت استعداد ابتلا به چاقی را در ژن‌های خود دارند. البته داشتن چنین ژن‌هایی به این معنا نیست که چاقی حتما در فرزندان والدین چاق بروز نماید. یکی از عواملی که باعث فعال شدن ژن‌ها می‌شود، نوع خورد و خوراک بوده و در صورتیکه فرد، خوراک خود را کنترل کند، ژن‌های ارثی چاقی می‌توانند منفعل بمانند.

برای مثال، با گسترش صنعت فست فود و غذاهای چرب در جوامع غیر-صنعتی، نرخ چاقی نیز در این جوامع سریعا افزایش یافته‌است. حال آنکه ژن افراد در این برهه زمانی تغییری نکرده و تنها اتفاق، تغییر سبک زندگی و عوض شدن رژیم غذایی است.

غذاهای فرآوری شده و چاقی

غذاهای فرآوری شده به نحوی تولید می‌شوند که اولا ارزان بوده، دوما طول عمر بیشتری داشته و دیرتر منقضی شده و نهایتا اینکه طعم بسیار دل نشینی داشته باشند. این مواد‌غذایی با توجه به‌ذائقه مخاطبان تولید شده و عموما افراد نمی‌توانند به خوردن آن، نه بگویند.

هدف اصلی تولید کنندگان این محصولات (همانند پفک، چیپس و …)، افزایش فروش بوده، اما در حقیقت، این محصولات باعث تشویق مخاطب به پرخوری می‌شوند. شاید برای شما هم پیش آمده باشد که حتی زمانیکه سیر هستید، میل به خوردن پفک و چیپس داشته باشید.

اعتیاد به غذا و چاقی

بسیاری از غذاهای فست فودی با داشتن چربی زیاد (همانند سیب زمینی سرخ شده) و یا قند زیاد (همانند نوشابه)، بخش پاداش مغز را تحریک می‌کنند. هر بار که افراد این غذاها را امتحان می‌کنند، مغز شما احساس می‌کند که در حال دریافت پاداش بوده و مقاومت در برابر آن‌ها سخت می‌شود.

در پژوهش‌ها، عموما این نوع اعتیاد به خوراکی را با اعتیاد به الکل، نیکوتین، کوکائین و … مقایسه می‌کنند. این بدان معنی است که با خوردن چنین غذاهایی، افراد کنترل خود را از دست داده و پرخوری می‌کنند. دقیقا حالتی که هنگام نوشیدن الکل و یا استفاده از مواد مخدر به انسان دست‌می‌دهد.

هورمون انسولین و چاقی

نقش هورمون انسولین در بدن، تنظیم انرژی ذخیره شده در بدن است. هنگامیکه میزان انسولین خون بالا باشد، سلول‌ها، چربی‌ها را در خود ذخیره می‌کنند. این در حالی است که چربی باید در بدن پخش شده تا بدن بتواند انرژی مورد نیاز خود را تولید نماید. سطح هورمون انسولین به دلایل متعددی در بدن افزایش می‌یابد که از این بین می‌توان به رژیم غذایی نامناسب (خصوصا خوردن فست فودها) اشاره کرد.

هورمون لپتین و چاقی

وظیفه‌ی هورمون لپتین در بدن، مطلع کردن مغز از میزان چربی‌های موجود در بدن است. وقتی سطح هورمون لپتین در بدن افزایش یابد، عموما اشتهای افراد کم شده و میل آن‌ها به غذا خوردن و جذب کالری، کم‌می‌شود. در بعضی افراد، هورمون لپتین نمی‌تواند از مکانیزم محافظتی مغز گذر کرده و پیام خود را به آن برساند. در پزشکی به چنین حالتی، مقاومت لیپتین گفته شده و عملا هیچگاه پیغام تجمع و بالا رفتن چربی به مغز ارسال نمی‌شود.

علاوه بر موارد فوق، چاقی می‌تواند به دلیل استفاده از قرص‌هایی همچون قرص‌های ضد افسردگی، ضد روان‌پریشی بوده و یا حتی به دلیل بیماری‌هایی همچون دیابت و … اتفاق بیفتد.

عوارض چاقی مفرط

طبق تعریف سازمان بهداشت جهانی، چاقی و یا چاقی مفرط به معنای تجمع بیش از اندازه چربی در بدن بوده که ممکن است سلامت فرد را به خطر بیندازد. طبق تحقیقات انجام گرفته، احتمال ابتلا به بیماری‌هایی همانند دیابت نوع دوم، سکته، فشارخون، قندخون، سرطان و .. در افراد چاق بیشتر از افراد دیگر است.

چاق بودن به مرور زمان باعث کم شدن میل افراد به تحرک و افزایش میل آنها به غذای بیشتر می‌شود. دراین حالت فرد چاق مبتلا به چاقی مفرط خواهدشد. بنابراین متخصصان و مشاوران تغذیه توصیه می‌کنند که همواره رژیم غذایی سالمی را انتخاب کرده و ورزش کردن را جزو برنامه‌های روزانه خود قرار دهید.

رژیم لاغری گیاهی برای درمان اضافه وزن

همانطور که پیشتر مطرح شد، چاقی می‌تواند به دلایل متعددی اتفاق افتد. اما آنچه که نهایتا باعث چاقی می‌شود، بیش از اندازه غذاخوردن(پرخوری)، رژیم غذایی نامناسب(فست فود، نوشابه و …) و کم تحرکی است. بنابراین، برای درمان چاقی ابتدا لازم است که میل به پرخوری در افراد از بین برود. برای مثال، افرادی که به علت سطح انسولین بالا، چاق می‌شوند، باید مصرف کربوهیدرات‌ها(فست فود) را کاهش داده و به جای آن، مواد فیبردار همانند میوه‌ها را استفاده نمایند.

یکی از ترکیبات گیاهی که می‌تواند به کم کردن اشتها و وزن کمک کند، ترکیب چای سبز، زیره سبز، تخم کرفس و گل سرخ است. این گیاهان با کاهش اشتهای افراد، مانع از پرخوری آن‌ها شده و به‌کاهش وزن کمک می‌کند. شرکت حکیم رازی آذر مفتخر است تا با سال‌ها تحقیق و پژوهش ترکیب چای سبز را در اختیار شما قرار دهد.افرادی که دچار چاقی مفرط هستند علاوه بر کاهش اشتها، نیاز بیشتری به تحلیل چربی‌های اضافی در بدن دارند. برای رفع این نیاز شرکت حکیم رازی‌ آذر محصولی بنام دمنوش دکسترواسلیم تولید کرده‌است.