مصرف الکل با بیماری کبد چرب الکلی ارتباط دارد؟ و تا چه حد می‌تواند به کبد آسیب برساند؟

یکی از بیماریهای بسیار شایع کبد بیماری کبد چرب الکلی است. در این مقاله به تعریف علمی از کبدچرب الکلی می‌پردازیم. و سعی داریم تا تمامی بیماریهای مرتبط با کبد چرب الکلی (که منشا خارجی دارد) را معرفی، راههای تشخیص و درمان آنها را برشماریم.

بیماری کبد چرب الکلی چیست؟

همانطور که از اسم بیماری مشخص است این بیماری با مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های الکلی  ارتباط مستقیم دارد. در واقع الکل منشا ایجاد بیماری کبد چرب الکلی است.

علائم بیماری کبد چرب الکلی

متاسفانه بیماری کبد چرب الکلی معمولاً تا زمانی که کبد به شدت آسیب نبیند، هیچ علامتی ایجاد نمی‌کند. کبد چرب الکلی معمولاً در طی آزمایشات در مرحله آسیب پیشرفته کبد تشخیص داده می‌شود. اما بصورت کلی زمانی که کبد بر اثر مصرف الکل چرب می‌شود، علائم میتوانند شامل موارد زیر باشند:

• احساس بیماری و ضعف
• کاهش وزن
• از دست دادن اشتها
• زردی چشم و پوست (زردی)
• تورم در مچ پا و شکم
• سردرگمی یا خواب آلودگی
• استفراغ خون یا وجود خون در مدفوع

اگر از جمله افرادی هستید که مرتباً مشروبات الکلی مصرف می‌کنید، به پزشک معالج خود اطلاع دهید تا بتواند آسیب رسیده به کبدتان را هرچه زودتر بررسی‌کند.

دلایل ایجاد بیماری کبد چرب الکلی:

کبد این عضو پیچیده و مهم بدن، بسیار مقاوم بوده و قادر به بازسازی و ترمیم خود است. با هر بار فیلترکردن الکل مصرفی توسط کبد، برخی از سلولهای کبدی می‌میرند.

کبد می‌تواند سلولهای جدیدی ایجاد‌کند. اما مصرف طولانی مدت الکل (نوشیدن بیش از حد) در طی سالهای متمادی نیز می‌‌تواند توانایی بازسازی آن را کاهش دهد. آسیب به کبد تا جایی می‌تواند پیش‌رود که فرد دچار سیروز و یا نارسایی کبد شود.

انواع بیماری کبد چرب الکلی:

سوء استفاده از الکل ممکن است باعث سه نوع آسیب کبدی شود که غالباً به ترتیب زیر ایجاد می‌شوند: البته این مراحل حالت همپوشانی نیز دارند:

تجمع چربی (کبد چرب ، یا استاتوز کبدی):

این نوع از بیماری کبد چرب الکلی بسیار جدی نیست اما در بعضی موارد می‌تواند بسیار جدی شود. این مشکل قالبا در بیش از 90٪ افرادی که زیاد الکل می‌نوشند رخ‌می‌دهد.

هپاتیت الکلی

هپاتیت الکلی، هیچ ارتباطی با هپاتیت عفونی ندارد. حدود 10 تا 35 درصد از افرادی که الکل مصرف می‌کنند، کبد آنها دچار التهاب می‌شود. که به این مشکل هپاتیت الکلی گفته می‌شود. هیاتیت الکلی، یک وضعیت بالقوه جدی است که می‌تواند در اثر سوء استفاده از الکل ایجاد شود. معمولا هپاتیت الکلی زمانی بوجود می‌آید که فرد درمدت کوتاهی مقدار زیادی الکل بنوشد.

بسیاری از افراد هر سال در جهان از این بیماری جان خود را از دست می‌دهند. بعضی از افراد هم زمانی متوجه می‌شوند که آسیبهای بسیار جدی و جبران‌ناپذیری به کبد آنها وارد شده است.

سیروز

سیروز مرحله پیشرفته کبد چرب الکلی است. در این مرحله زخم‌های جدی در کبد ایجاد شده‌است. حتی در این مرحله نیز ممکن است علائم واضحی دیده نشود.

تاثیرات منفی بروری کبد در این مرحله قابل برگشت نیست. اما توقف نوشیدن الکل بلافاصله می‌تواند از آسیب بیشتر جلوگیری کند و امید به زندگی را به میزان قابل توجهی در افراد مبتلا به سیروز کبد افزایش دهد.

براساس تحقیقات انجام شده حدود 10 تا 20 درصد از افرادی که الکل مصرف می‌کنند به سیروز مبتلا می‌شوند. چنانچه این افراد از نوشیدن الکل دست نکشند، حداقل 5 سال دیگر کمتر از 50٪ احتمال زندگی دارند.

به گفته انجمن متخصصین گوارش و کبد در ایران سالانه 10 هزار نفر مبتلا به نارسایی کبد(سیروز) می شوند که از این میان 5 هزار نفر فوت می کنند.

سیروز قابل برگشت نیست. سیروز می تواند عوارض جدی زیر را ایجاد کند:

• آسیت: تجمع مایعات در شکم و ایجاد تورم
• هپاتیک(پروتوسیستماتیک) انسفالوپاتیک: در این مرحله کبد توانایی فیلتر مواد سمی و زائد در خون را ندارد. درنتیجه عملکرد مغز بدلیل وجود مواد سمی در خون نیز دچار اختلال می‌شود. و ممکن است فرد دچار خواب آلودگی و سردرگمی شود.
• پرفشاری خون پورتال: وریدی که مسئول ارسال خون به کبد است، تنگ و یا مسدود می‌شود. درنتیجه فشار خون در آن رگ افزایش پیدا می‌کند. افزایش فشار خون پورتال باعث بروز آسیت، خونریزی در دستگاه گوارش، افزایش سایز طحال و در نهایت آنسفالوپاتیک می‌شود.
• خونریزی در دستگاه گوارش: بدلیل مسدود شدن رگها با مواد سمی و ضایعات، و بالا رفتن فشار خون، رگها در مری و معده بزرگ شروع به خونریزی می‌کند. در این مرحله ممکن است افراد خون استفراغ کنند ویا مدفوع خونی و تیره داشته باشند.
• نارسایی کبد: در این مرحله عملکرد کبد به حداقل می‌رسد تا جایی که رفته رفته سلامتش را از دست میدهد. نارسایی کبد در نهایت می‌تواند منجر به نارسایی کلیه نیز شود.
• کوآگلوپتی: در این مرحله افراد بسیار راحت‌تر از حالت معمول دچار خونریزی و کبودی می‌شوند. زیرا کبد آسیب دیده، به‌اندازه کافی قادر به تولید مواد مورد نیاز جهت انعقاد خون را ندارد. فشار خون بالا در رگها نیز باعث بزرگ شدن طحال و درنتیجه کاهش بیشتر پلاکتها می‌‌شود. ادامه مصرف الکل این مراحل را بیشتر تسریع می‌کند.
• اسپلنومگالی: همانطور که گفته‌شد فشار خون بالا در پرتال باعث بزرگ شدن طحال می‌شود(وضعیتی به نام اسپلنومگالی). بزرگترشدن طحال، گلبول‌های سفید‌خون و پلاکت‌ها را نابود می‌کند. در نتیجه خطر عفونت و خونریزی بسیار بالا است.

عوارض کبد چرب الکلی چیست:

سوء مصرف الکل، استعمال سیگار و فشار خون بالا در حال حاضر از شایع‌ترین دلایل مرگ و میر در جهان است. عوارض کبد چرب الکلی شامل موارد زیر است:

• خونریزی داخلی (واریس)
• ایجاد سموم در مغز (انسفالوپاتی)
• تجمع مایع در شکم (آسیت) که با نارسایی کلیوی مرتبط است.
• سرطان کبد
• افزایش آسیب پذیری در برابر عفونت

درمان و جلوگیری از  بیماری کبد چرب الکلی

در حال حاضر هیچ درمان خاصی برای کبد چرب الکلی وجود ندارد. درمان اصلی متوقف کردن نوشیدنی‌های الکلی است، ترجیحاً تا آخر عمر.

موثرترین روش برای جلوگیری از بوجودآمدن بیماری کبد چرب الکلی، مصرف نکردن الکل و یا مصرف حد مجاز آن است:

به آقایان و خانمها توصیه می شود که به طور مرتب بیش از 14 واحد در هفته الکل ننوشند. یک واحد الکل با نصف یک لیوان یا 25میلی لیتر برابر است. و نباید بیش از سه روز در هفته الکل مصرف شود.