خواص اسطوخودوس
اسطوخودوس گیاهی از خانواده‌ی نعناع بوده و بومی نواحی مدیترانه‌ای، خاورمیانه و هند است. قدمت استفاده از این گیاه به بیش از 2،500 سال برگشته و حتی در بعضی مناطق از آن به عنوان گیاه دارویی مقدس یاد شده و برای تزیین لباس و مو استفاده می‌گردید. گل‌های این گیاه دارویی به رنگ بنفش بوده و بوی نسبتا شیرینی داشته و می‌توان با جویدن آن، دهان و نفس را خوشبو کرد.
از اسطوخودوس تنها برای طعم و بو استفاده نشده و پژوهش‌ها نشان داده‌اند که این گیاه، خواص دارویی و درمانی بسیاری دارد و می‌تواند در درمان بعضی از بیماری‌ها، کاربرد داشته باشد. از این گیاه و خصوصا عصاره‌ی روغن آن، غالبا در آروماتراپی (درمان با استفاده از بو) استفاده می‌شود. در ادامه، خواص درمانی این گیاه دارویی شرح داده خواهد شد.
فهرست محتوایی مقاله
بهبود کیفیت خواب
کیفیت پایین خواب که به آن بیماری بی‌خوابی گفته می‌شود، باعث ایجاد مشکلات بسیاری در زندگی افراد شده و بر روی کل فعالیت‌های آنان اثر می‌گذارد. طبق پژوهشی که در سال 2017 میلادی انجام گرفت، عصاره‌ی روغن اسطوخودوس توانست کیفیت خواب افراد مبتلا به بی‌خوابی را افزایش دهد. برای درمان این بیماری، باید مقداری از عصاره‌ی روغن این گیاه دارویی در نزدیکی مسیر تنفسی گذاشته شود، برای مثال ریختن چند قطره از این عصاره بر روی بالشت. همچنین، پس از تایید وزارت بهداشت کشور آلمان، متخصصان این کشور برای درمان بی‌خوابی، مصرف چای اسطوخودوس را برای بیماران خود، تجویز می‌کنند.
درمان لک پوستی با اسطوخودوس
طبق تحقیق انجام گرفته در سال 2017 میلادی، مالیدن عصاره‌ی روغن اسطوخودس بر روی آکنه، اگزما و یا التهابات پوستی، می‌تواند اثر مطلوبی بر روی درمان این بیماری‌های پوستی داشته و التهابات آن را کاهش دهد. به گفته‌ی پژوهشگران، کسانیکه به این گیاه حساسیت دارند، بهتر است قبل از اعمال موضعی عصاره‌ی اسطوخودوس بر روی پوست خود، ابتدا آن را با مقداری آب رقیق نموده و سپس از آن استفاده کنند. همچنین این گیاه دارویی می‌تواند روند بهبود زخم و جوش خوردن زخم‌های عمیق پوستی را نیز تسریع کند.
اسطوخودوس یک مسکن طبیعی
به دلیل وجود ترکیباتی همچون لینیل استات (linalyl acetate)، لینالول (linalool) و پلی‌ساکاریدها (polysaccharides) در اسطوخودوس، این گیاه در نقش یک مسکن گیاهی ظاهر شده و استشمام بوی عصاره‌ی روغن آن می‌تواند در کاهش احساس درد، اثر مثبتی داشته باشد. در پژوهش دیگری نیز مشخص گردید که استشمام این بو، می‌تواند میزان درد مادران هنگام زایمان را نیز کاهش دهد. ترکیبات موجود در این گیاه، در حقیقت خاصیت ضد التهابی داشته و نه تنها در کاهش احساس درد موثر هستند، بلکه می‌توانند در درمان بیماری‌های التهابی همچون آرتروز و روماتیسم نیز کاربر داشته باشند.
در تحقیق دیگری که انجام گرفت، مشخص گردید که استشمام بوی عصاره‌ی این گیاه می‌تواند درد کودکانی که لوزه‌ی خود را جراحی کرده بودند، کاهش دهد. در این تحقیق که بر روی 48 کودک بین سنین 6 تا 12 ساله انجام گرفت، مشخص گردید که آروماتراپی با این بو می‌تواند بدخوابی کودکان و همچنین نیاز آن‌ها به استامینوفن (مسکن شیمایی) را پس از عمل جراحی لوزه، به شکل قابل توجهی کاهش دهد.
کاهش فشار خون و ضربان قلب
بیماری فشار خون باعث وارد شدن فشار به قلب شده و احتمال ابتلا به بیماری‌های قلبی، از جمله سکته‌ی قلبی در افراد را افزایش می‌دهد. در تحقیقی که در سال 2017 میلادی بر روی 40 نفر در ایران انجام گرفت، معلوم شد که استشمام عصاره‌ی روغن اسطوخودس باعث کاهش فشار خون و ضربان قلب افرادی که به تازگی جراحی قلب باز داشته‌اند، می‌شود.
کاهش علائم بیماری آسم
به دلیل خواص ضد التهابی ترکیبات اسطوخودوس، این گیاه می‌تواند به افراد مبتلا به آسم کمک کند. طبق پژوهش انجام گرفته در سال 2014 میلادی، مشخص شد که استشمام عصاره‌ی روغن این گیاه می‌تواند باعث بهبود عملکرد سیستم تنفسی شده و همچنین علائم بیماری آسم از جمله التهاب مجاری تنفسی و هایپرپلازی مخاط در موش‌های آزمایشگاهی را کاهش دهد. پژوهشگران امیدوارند که بتوانند با این گیاه دارویی، بیماری آسم در انسان را نیز درمان کنند.
کاهش گرگرفتگی در دوران یائسگی با اسطوخودوس
گرگرفتگی و عرق کردن، از واکنش‌های طبیعی بدن بانوان یائسه است. این اتفاقات عموما به علت کاهش سطح هورمون استروژن بدن رخ داده و طبق پژوهش انجام گرفته در سال 2016 میلادی، آروماتراپی و استشمام بوی عصاره‌ی روغن اسطوخودوس به مدت 20 دقیقه در روز، می‌تواند این مشکلات را کاهش دهد.
جلوگیری از رشد قارچ
خواص ضد قارچی این گیاه، باعث جلوگیری از رشد قارچ‌ها خصوصا قارچ C. Albicans در بدن می‌شود. طبق تحقیقات انجام شده، عصاره‌ی روغن گیاه اسطوخودس می‌تواند در درمان عفونت‌های قارچی از جمله اسلیت‌فوت (athlete’s foot – نوعی بیماری قارچی در بین انگشتان پا) به کار رود.
افزایش رشد مو
مالیدن عصاره‌ی روغن اسطوخودوس بر روی موهای موش آزمایشگاهی به مدت چهار هفته (روزی پنج مرتبه) باعث افزایش فولیکول‌های مو و همچنین افزایش ضخامت پوست این حیوانات گردیده است. به همین دلیل، محققان امیدوارند با استفاده از این گیاه دارویی بتوانند درمانی برای بیماری کچلی یافته و ضخامت موی افراد را نیز افزایش دهند.
کاهش اضطراب و استرس با مصرف اسطوخودوس
افزایش تنش و اضطراب باعث افزایش احتمال ابتلا به بیماری‌هایی از جمله سردرد و افسردگی شده و ممکن است باعث کاهش انرژی افراد یا بی حوصلگی شود. وجود سیلکسان (Silexan) و سایر ترکیبات آنگزیولیتیک در اسطوخودوس، باعث بهبود اخلاق و انرژی شده و اضطراب و افسردگی را کاهش می‌دهد. طبق تحقیقی که در سال 2018 میلادی انجام گرفت، بانوانی که پیش از دوره‌ی قاعدگی خود، عصاره‌ی روغن این گیاه را استشمام کرده بودند، حالت ذهنی بهتری داشته و شاداب‌تر بودند و علاوه بر آن، به علت مسکن بودن آن، درد کمتری را نیز متحمل شدند.
کمک به افراد مبتلا به سرطان
طبق بیانیه‌ی انستیتوی سرطان ملی آمریکا، آروماتراپی با استفاده از گیاه اسطوخودوس می‌تواند اثرات جانبی درمان سرطان را تا حد زیادی برطرف کند. طبق این بیانیه، استشمام این بو باعث فعال شدن بعضی از گیرنده‌های مغزی شده و نتیجتا پیغام‌هایی مبنی بر “حال خوب” را به مغز مخابره می‌کنند. همچنین پژوهشگران معتقدند که استشمام این بو می‌تواند با تحریک نورون‌های عصبی، مانع از بیماری‌هایی از جمله زوال عقل شود.
عوارض مصرف
طبق تحقیقی که در ژورنال پزشکی انگلستان به چاپ رسید، مشخص شد که استفاده‌ی موضعی مکرر از روغن اسطوخودوس توسط پسران (کمتر از سن بلوغ) ممکن است باعث بزرگ شدن بافت سینه‌ی آنان شود. همچنین اثرگذاری این داروی گیاهی بر روی بانوان باردار و مادران شیرده هنوز در هاله‌ای از ابهام بوده و این افراد بهتر است، پیش از مصرف اسطوخودس، با متخصص خود مشورت کنند.
منابع:
