بیماری کبد چرب غیرالکلی چیست؟ علائم و راههای درمان آنها چه هستند؟
فهرست محتوایی مقاله
کبد چرب غیرالکلی(NAFLD) چیست؟
بیماری کبد چرب غیر الکلی (NAFLD) شامل طیف وسیعی از افرادی است که مشروبات الکلی مصرف نمی‌کنند یا بصورت خیلی محدود استفاده می‌کنند. و با مشکلات کبد چرب روبرو هستند. همانطور که از نام این بیماری پیداست، ویژگی اصلی آن تجمع زیادی چربی در سلولهای کبدی است.
رییس پژوهشکده بیماری‌های گوارش و کبد دانشگاه علوم پزشکی تهران تاکید کرد: هم‌اکنون، حالت پیشرفته کبد چرب غیر‌الکی NASHدر ایران ، شایع ترین علت بیماری کبد است و پیش بینی می‌شود شیوع آن در آینده افزایش یابد.
شکل پیشرفته بیماری کبد چرب غیرالکلی فیبروز، سیروز و درنهایت نارسایی کبدی است.
علائم بیماری کبد چرب غیرالکلی(NAFLD)
NAFLD مانند کبد چرب الکلی معمولاً هیچ علائمی ایجاد نمی‌کند مگر در مرحله پیشرفته بیماری. اما بصورت کلی علائم آن ممکن است بشکل زیر ظاهر‌شود:
- خستگی
- درد یا ناراحتی در قسمت فوقانی راست شکم
علائم و نشانه های احتمالی در مرحله پیشرفته بیماری (سیروز) عبارتند از:
- تورم شکمی (آسیت)
- عروق خونی بزرگ شده زیر سطح پوست
- طحال بزرگ شده
- کف دست قرمز
- زردی پوست و چشم (زردی)
علل بیماری کبد چرب غیرالکلی
کارشناسان دقیقاً علت تجمع چربی در کبد را نمی‌دانند. یعنی نمی‌دانند چرا کبد بعضی افراد چربی را می‌تواند تا درصد بسیار بالایی جمع کند درحالیکه کبد بعضی افراد دیگر این کار را نمی‌کند.
کبد چرب غیرالکلی(NAFLD) و حالت پیشرفته آن (NASH) براثر عوامل زیر بوجود می‌آید:
- اضافه وزن یا چاقی
- مقاومت به انسولین ، که در آن سلولها قند را در پاسخ به هورمون انسولین دریافت نمی‌کند.
- قند خون بالا (هایپرگلیسمی)، که نشان‌دهنده پیش دیابت یا دیابت نوع 2 است.
- مقادیر بالای چربی‌ها به ویژه تری گلیسیریدها در خون
- مصرف مواد مخدر
- مصرف داروها و مواد شیمیایی
- آلاینده‌های هوا
به نظر می‌رسد وجود یک یا چند دلیل از عواملی که در بالا ذکرشد، باعث افزایش ذخایر چربی در کبد است. برای برخی از افراد، این چربی اضافی به عنوان سمی برای سلولهای کبدی عمل می‌کند. که باعث التهاب کبد و NASH یا همان حالت پیشرفته کبد چرب غیرالکلی می‌شود. و مرحله نهایی ایجاد بافت اسکار در کبد (زخم کبد) است.
چه کسانی بیشتر در معرض خطر ابتلا به کبد چرب غیرالکلی هستند:
- افراد مسن
- افراد مبتلا به دیابت نوع 2
- افرادی که چربی بدن در اطراف شکم دارند.
عوارض پیشرفته بیماری کبد چرب غیرالکلی:
درصورتیکه کبد چرب غیر الکلی تشخیص داده نشود و روند پیشرفت آن کنترل نگردد، ممکن است منجربه موارد زیر شود. این موارد تا حدودی شبیه به حالت پیشرفته کبد چرب الکلی است.
- رشد مایعات در شکم (آسیت)
- تورم رگها در مری (واریس مری)، که می‌تواند باعث پارگی و خونریزی رگها و در نهایت استفراغ خونی شود.
- گیجی، خواب آلودگی و مشکل در بیان کلمات (انسفالوپاتی کبدی)
- سرطان کبد
- نارسایی کبد (در مرحله پایانی بیماری)، بدین معنی است که در این مرحله عملکرد کبد متوقف می‌شود.
راههای جلوگیری و درمان کبد چرب غیرالکلی NAFLD:
- رژیم غذایی سالم را انتخاب کنید. یک رژیم غذایی سالم شامل میوه‌جات ، سبزیجات، غلات کامل و چربی‌های سالم است.
- وزن مناسب باتوجه به قد، جنسیت و شرایط سنی داشته‌باشید. اگر اضافه وزن دارید، مقدار کالری را که هر روز می‌خورید کاهش دهید و ورزش بیشتری کنید. اگر وزن مناسبی دارید، با انتخاب یک رژیم غذایی سالم و ورزش کردن بصورت منظم، وزن خود را حفظ کنید.
- ورزش. بیشتر روزهای هفته (حداقل 3روز در هفته) را ورزش کنید. اگر تابحال به طور مرتب ورزش نکرده‌اید، ابتدا از پزشک معالج خود برای شروع فعالیتهای بدنی مشورت بگیرید.
- عدم مصرف مواد مخدر
- از کبد خود محافظت کنید. از مواردی که استرس به کبد شما وارد می‌کند، خودداری کنید. بعنوان مثال، الکل ننوشید. دستورالعمل های مربوط به همه داروها و داروهای بدون نسخه را قبل از مصرف چک کنید. قبل از استفاده از هرگونه داروهای گیاهی، با پزشک خود مشورت کنید، زیرا همه محصولات گیاهی بی‌خطر نیستند.
چگونگی تشخیص کبد چرب غیرالکلی:
از آنجا که کبد چرب غیرالکلی در اکثر موارد علائمی ایجاد نمی‌کند، معمولاً زمانی پزشک متوجه می‌شود که آزمایش‌هایی برای مشکلات دیگر کبدی انجام داده‌است.
آزمایشات انجام شده برای تشخیص و تعیین شدت بیماری کبد چرب غیرالکلی عبارتند از:
- آزمایش خون
- شمارش کامل گلبول خون
- تست های آنزیم و عملکرد کبد
- آزمایش هپاتیت مزمن ویروسی (هپاتیت A ، هپاتیت C و…)
- تست غربالگری بیماری سلیاک
- آزمایش قند خون (هنگام ناشتا)
- هموگلوبین A1C ، که نشان می‌دهد قند‌خون شما چقدر پایدار است.
- پروفایل لیپیدها، که چربی‌های خون مانند کلسترول و تری‌گلیسیرید را اندازه گیری می‌کند.
- روشهای تصویربرداری:
- سونوگرافی شکم
- اسکن توموگرافی کامپیوتری (CT) یا تصویربرداری با رزونانس مغناطیسی (MRI) شکم.
- الاستوگرافی گذرا، نوعی سونوگرافی پیشرفته است که سختی کبد شما را اندازه می‌گیرد. سفتی کبد نشان‌دهنده فیبروز یا زخم است.
- الاستوگرافی رزونانس مغناطیسی، ترکیبی از تصویربرداری MRI با امواج صوتی برای ایجاد نقشه بصری(الاستوگرام)است، که سختی بافتهای بدن را نشان می‌دهد.
- بیوپسی کبد: اگر آزمایش‌های بالا بی‌نتیجه باشد، پزشک ممکن است روشی را برای برداشتن نمونه‌ای از بافت کبد (بیوپسی کبد) توصیه کند. این آزمایش تنها از طریق یک سوزن که وارد شکم شده انجام می‌شود و نیازی به جراحی نیست.
